Mnemotechnika, czyli jak zakuwanie zamienić w zabawę?

Proces uczenia się nie musi wiązać się ze żmudnym wkuwaniem informacji na pamięć. Warto w procesie dydaktycznym wykorzystać techniki, dzięki którym nauka będzie nie tylko skuteczna, ale również przyjemna. Różnorodność zastosowanych metod edukacyjnych sprawia, że lekcje są dużo ciekawsze a sam tok nauczania znacznie skuteczniejszy, szczególnie wśród młodszych uczniów.

CZYM SĄ MNEMOTECHNIKI?

Do jednych z najefektywniejszych technik kształcenia zdecydowanie należą mnemotechniki, pozwalające na szybsze przyswajanie, a także odtwarzanie zapamiętanych informacji. Dzięki metodom mnemonicznym dziecko ćwiczy koncentrację oraz poznaje procesy rozwijające wyobraźnię i kreatywność. W tej kwestii kluczową rolę spełnia obraz oraz proces wizualizacji, który, aby był w pełni skuteczny, podlega pewnym zasadom.

• Skojarzenia powinny odwoływać się do obrazów pozytywnych. Nasz mózg nie lubi negatywnych emocji.

• Wizualizacje powinny zawierać jak najwięcej bodźców zmysłowych: żywe kolory, ruch, przestrzeń, rytm, a nawet zapach.

• Nie bójmy się przesady. Im bardziej abstrakcyjny lub śmieszny jest obraz, tym łatwiej go zapamiętać. Unikajmy obrazów typowych, codziennych.

• W każdym wyobrażeniu starajmy się umieścić siebie jako bohatera. Wywołane w ten sposób emocje pozwolą na lepsze zapamiętanie danej informacji.

• Warto wykorzystać zakodowane w nas symbole oraz konotacje. Odniesienie do znanych już faktów ułatwia proces przyswajania nowych wiadomości.

Rodzaje technik mnemonicznych

Akronimy - zwane również skrótowcami to jedna z najpopularniejszych technik pamięciowych polegająca na stworzenia słowa składającego się z pierwszych liter wyrażenia lub informacji, którą chcemy zapamiętać, np. pierwsze litery nazw trzech największych rzek w Polsce: Wisła, Odra, Warta tworzą wyraz WOW, a w imieniu ADEK zawarta jest informacja o witaminach rozpuszczalnych w tłuszczach.

Technika Pierwszej Litery - jej zasada działania jest identyczna jak w przypadku akronimów, z tym że tym razem tworzymy zdanie, w którym pierwsze litery wyrazów odpowiadają pierwszym literom informacji, którą chcemy zapamiętać, np. pierwsze litery wyrazów w zdaniu: "Lecą cegły, dom murują" reprezentują cyfry rzymskie: L - 50, C - 100, D - 500, M - 1000.

Rymowanki - to ulubiona metoda przyswajania wiedzy, w szczególności wśród przedszkolaków oraz młodszych uczniów. Zapewne większość z nas pamięta wierszyk, dzięki któremu mogliśmy uniknąć przykrych konsekwencji podczas lekcji chemii:

Pamiętaj chemiku młody, wlewaj zawsze kwas do wody!

Technika Loci - inaczej zwana także metodą miejsc; pozwala na zapamiętanie większych partii materiału przez skojarzenie poszczególnych informacji ze znanym miejscem (w domu, pracy lub szkole), np. ucząc się poszczególnych epok literackich, możemy je "umieścić" w naszym pokoju (antyk jest przy wejściu, średniowiecze przy szafie, renesans na biurku itd.).

Skojarzenia - opierają się na podobnej zasadzie co metoda miejsc, z tym że w przypadku skojarzeń wszystkie elementy, które musimy zapamiętać, należy połączyć np. za pomocą zabawnej historyjki. Co istotne, im dynamiczniejsza lub bardziej absurdalna jest nasza opowiastka, tym łatwiej będzie nam ją zapamiętać.

Piktogramy - popularna zwłaszcza w nauczaniu przedszkolnym i początkowym metoda polegająca na ilustrowaniu poszczególnych partii materiału do zapamiętania (wierszyków, piosenek lub zasad, np. ruchu drogowego). Uczniowie mogą wykonywać takie piktogramy samodzielnie lub wykorzystywać gotowe szablony.

Mapy myśli - metoda polegająca na graficznym uporządkowaniu wiadomości z uwzględnieniem podziału na informacje ogólne oraz szczegółowe za pomocą haseł, wyrażeń kluczowych lub symboli.

Metoda haków pamięciowych / metoda zakładkowa - to technika polegająca na tworzeniu skojarzeń między cyframi a wizualnie podobnymi przedmiotami, np. 1 to świeca, 2 to łabędź, 3 to serce, 4 to krzesło, 5 to hak dźwigu itd. W ten sposób, tworząc powiązania między obrazami reprezentującymi poszczególne cyfry, jesteśmy w stanie zapamiętać daty, dłuższe ciągi liczbowe czy listy, składające się z wielu elementów, np. chcąc zapamiętać kod 514322, wykorzystujemy przypisane do poszczególnych cyfr wyrazy i tworzymy zdanie: "Hakiem dźwigu podniosłem ogromną świecę, żeby ją ustawić na krześle w kształcie serca obok dwóch łabędzi."

Zalety technik mnemonicznych

Przedstawione techniki pamięciowe należą do jednych z najbardziej popularnych metody wykorzystywanych przez nauczycieli różnych specjalności i na różnych poziomach edukacji. Mogą być wykorzystywane podczas zajęć jako ćwiczenie utrwalające, w ramach powtórki materiału przed testem lub egzaminem oraz jako forma wspomagająca dla ucznia o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Poza aspektem dydaktycznym mnemotechniki wspierają również proces wychowawczy, wykształcając w dziecku większe poczucie własnej wartości, redukując stres oraz mobilizując do dalszych aktywności, gdyż w całym procesie kluczowe jest zachowanie pozytywnych emocji takich jak wsparcie i poczucie bezpieczeństwa.

Chcesz dowiedzieć się więcej? Poznaj kreatywne metody nauczania – Flipped Classroom i Metodę Jigsaw!